Τετάρτη 31 Δεκεμβρίου 2014

Στην Ελλάδα η πρωτοχρονιά


Κάθε τόπος κουβαλάει τη δική του παράδοση



Στις Κυκλάδες θεωρούν καλό οιωνό να φυσάει βοριάς την



πρωτοχρονιά. Επίσης θεωρούν καλό σημάδι αν έρθει στην αυλή τους



περιστέρι τη μέρα αυτή. Αν όμως πετάξει πάνω από το σπιτικό τους κοράκι



τους βάζει σε σκέψεις μελαγχολικές ότι τάχα τους περιμένουν συμφορές. Στην Κεφαλονιά, κατά το έθιμο



που έχει διασωθεί από την αρχαιότητα, τις τρεις τελευταίες μέρες του



χρόνου, οι ντόπιοι βγαίνουν στην εξοχή για να ξεριζώσουν αγιοβασιλίτσες.



Το όνομα του φυτού οφείλεται στον εορτάζοντα της Πρωτοχρονιάς Άγιο



Βασίλειο. Παράλληλα ψάλλονται από τους νέους και τα κεφαλονίτικα



κάλαντα. Στη Λευκάδα οι ντόπιοι κρεμάνε στα σπίτια τους παραμονή της



Πρωτοχρονιάς τις λεγόμενες «κουτσούνες» (πρόκειται για αγριοκρεμμύδες),



ενώ με το πρώτο φως της ημέρας αναβιώνει το έθιμο της «Διάνας».



Πρόκειται για έναν πρωινό ύμνο που πιανίζει η Φιλαρμονική της Λευκάδας



από γειτονιά σε γειτονιά. Στο Αργοστόλι πάλι συνηθίζουν να μπουγελώνονται με αρωματισμένο



νερό στην κεντρική πλατεία, ενώ στην Κέρκυρα και τη Ζάκυνθο το γιορτινό



χρώμα δίνουν οι φιλαρμονικές και οι κανταδόροι αλλά και οι νοικοκυρές



που φτιάχνουν τηγανίτες, συμπληρώνοντας έτσι το κέρασμα της πρώτης μέρας



του χρόνου. Καρδίτσα



Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς οι περισσότερες νοικοκυρές του Νομού



φτιάχνουν την βασιλόπιτα ή αετόπιτα στην οποία βάζει μέσα και ένα κέρμα.



Αφού ο αφέντης του σπιτιού, βγάλει από ένα κομμάτι για τον Χριστό, την



Παναγία και τον Άγιο Βασίλειο τα μέλη της οικογένειας παίρνουν το δικό



τους κομμάτι και αναζητούν σε αυτό το κέρμα.



Στις 5 Ιανουαρίου παραμονές των Θεοφανίων συναντάμε ακόμη και σήμερα



τα Ρογκάτσια ή Ρογκατσάρια. Ενα έθιμο που οι ρίζες του χάνονται στην



αρχαιότητα. Οι συμμετέχοντες, ντυμένοι με προβιές ζώων και ζωσμένοι με



κουδούνια, τριγυρίζουν το χωριό και λένε τα κάλαντα, διαφορετικά για τον



καθένα,με διάθεση πειράγματος και σατιρισμού. Πίσω ακολουθούν "ο



γαμπρός με τη νύφη" και στο τέλος έρχεται ο "παπάς" που διώχνει αυτούς



τους "καλικάντζαρους". Το έθιμο παραμένει ζωντανό στο Νεοχώρι, στο



Μεσενικόλα, στο Μορφοβούνι και στο Κρυονέρι. Σάμος



Η "προβέντα" είναι ένα πιάτο με γλυκά που κρίνει πολλές φορές την



νοικοκυροσύνη της Σαμιώτισσας, καθώς συνοδεύεται συνήθως και με την



βασιλόπιτα που έχουν φτιάξει.



Το ρόδι είναι απαραίτητο για κάθε σαμιώτικο σπιτικό, καθώς οι



οικογένειες το πρωί της Πρωτοχρονιάς μετά την εκκλησία θα το σπάσουν για



να σκορπίσουν οι σπόροι του και να "γεμίσει" το σπίτι ευτυχία και



υγεία.



Οποιος κάνει το ποδαρικό πρέπει να πάρει "μπουλιστρίνα" (χρήματα),



την οποία περιμένουν τα παιδιά επίσης από παπούδες, γιαγιάδες, θείες που



θα πλαισιώσουν το μεσημέρι το τραπέζι.



Την παραμονή των Φώτων, παιδιά λένε τα κάλαντα, ενώ ανήμερα σε κάθε



πόλη λειτουργεί μια μόνο εκκλησία και μετά το πέρας της Θείας



Λειτουργίας σχηματίζεται πομπή για το λιμάνι που θα γίνει ο αγιασμός των



υδάτων και ο Μητροπολίτης (στην πρωτεύουσα) ή ο παπάς θα ρίξει τον



σταυρό.



Οποιος τον πιάσει θεωρείται ο τυχερός της χρονιάς, παίρνει την



ευλογία του ιερέα και μαζί του γυρνούν το μεσημέρι από σπίτι σε σπίτι



για να μεταφέρουν την ευλογία του στους κατοίκους του νησιού. Μακεδονία



Τα ήθη και τα έθιμα ενός τόπου μαρτυρούν τις βαθύτερες ανησυχίες των ανθρώπων όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο πέρασμα των χρόνων.



Στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας οι κάτοικοι - η



πλειονότητα των οποίων έχουν τις ρίζες τους στον Πόντο και τη Μικρά Ασία



- γνωρίζουν πώς να διατηρούν ζωντανές τις παραδόσεις κυρίως μέσα από τη



νέα γενιά.



Από ολόκληρη την ανατολική Μακεδονία ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει



η πολιτιστική παράδοση του νομού Δράμας, με την πλούσια λαογραφία, τα



ήθη τα έθιμα, τις γιορτές και τα διονυσιακά δρώμενα που



πραγματοποιούνται όλες τις εποχές του χρόνου.



Οι Μωμόγεροι, ένα είδος λαϊκού παραδοσιακού θεάτρου, αναβιώνει στους



Σιταγρούς και τα Πλατανιά, χωριά όπου υπάρχουν πρόσφυγες από τον Πόντο. Η



ονομασία Μωμόγεροι προέρχεται από τις λέξεις μίμος και γέρος, από τις



μιμητικές κινήσεις που κάνουν οι πρωταγωνιστές με μορφή γεροντικών



προσώπων. Οι παραστάσεις πραγματοποιούνται όλο το Δωδεκαήμερο



(Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Θεοφάνια). Θάσος



Στο νησί της Θάσου οι οικογένειες κρατούν ένα πολύ παλιό έθιμο είναι



το σπόρδισμα των φύλλων και γίνεται ως εξής: Κάθονται όλοι γύρω από το



αναμμένο τζάκι, τραβούν την ανθρακιά προς τα έξω και ρίχνουν γύρω στ'



αναμμένα κάρβουνα, φύλλα ελιάς, βάζοντας στο νου τους από μια ευχή,



χωρίς όμως να την πουν στους άλλους. Όποιου το φύλλο γυρίσει



περισσότερο, εκείνου θα πραγματοποιηθεί και η ευχή του.



Στο Δημοτικό Διαμέρισμα Μυρτοφύτου του Δήμου Ελευθερών στη δυτική



ακτή του νομού Καβάλας την παραμονή της Πρωτοχρονιάς αναβιώνει ένα έθιμο



που έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία. Τα αγόρια που θα φύγουν



στρατιώτες μέσα στη νέα χρονιά συγκεντρώνουν μεγάλες στοίβες από ξύλα



στην πλατεία. Την παραμονή του νέου χρόνου θα ανάψουν μια εντυπωσιακή



φωτιά ψέλνοντας τα κάλαντα. Στις δώδεκα ακριβώς, με το χτύπημα του



ρολογιού της εκκλησίας, ξεκινάει ένα παραδοσιακό γλέντι με τσίπουρο και



γλυκά. Καβαλα



Στην πόλη της Καβάλας, πολλοί κάτοικοι διατηρούν ακόμα κάποια από τα



έθιμα που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, όπως το



σπάσιμο του ροδιού μπροστά στην είσοδο του σπιτιού για καλή τύχη, αλλά



και η μεταφορά μιας πέτρας - συνήθως από το μικρότερο μέλος της



οικογένειας - στο εσωτερικό του σπιτιού για να είναι στέρεο το σπίτι και



γερή ολόκληρη η οικογένεια τη νέα χρονιά. Ψέλνουν τα κάλαντα ανάβοντας φωτιές



Ένα πολύ παλιό έθιμο, προερχόμενο από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας: τα



αγόρια που θα φύγουν στρατιώτες τη νέα χρονιά, συγκεντρώνουν μεγάλες



στοίβες από ξύλα στην πλατεία. Την παραμονή ανάβουν μια μεγάλη φωτιά και



ψέλνουν τα κάλαντα. Με το που ο δείκτης δείξει δώδεκα, ξεκινά το



παραδοσιακό γλέντι με τσίπουρο και γλυκά. Σε άλλες περιοχές της Καβάλας,



το μικρότερο μέλος της οικογένειας μεταφέρει μια πέτρα στο εσωτερικό



του σπιτιού για να είναι στέρεο και γερή η οικογένεια, ενώ τα μικρότερα



παιδιά κάνουν «ποδαρικό» σε όλα τα σπίτια του κάθε οικισμού, μπαίνοντας



με το δεξί. Για την καλή τύχη που φέρνουν, ανταμείβονται από τους



ιδιοκτήτες με δώρα και γλυκά Ξάνθη



Τέλος, στα Άβδηρα της Ξάνθης, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ορισμένες



οικογένειες δε ζυμώνουν βασιλόπιτα αλλά ανοίγουν φύλλο και



παρασκευάζουν μια πίτα με πράσο, κιμά και μπαχαρικό κύμινο. Μέσα στην



πρασόπιτα βάζουν το φλουρί. Η πίτα ψήνεται σε παραδοσιακό ταψί το σινί



και τα παλιότερα χρόνια σερβίρονταν πάνω σε χαμηλό ξύλινο τραπέζι, το



σορβά. Ηράκλειο



Πρόκειται για ένα έθιμο που διατηρείται χρόνια. Ο πρώτος άνθρωπος που



θα πατήσει με το πόδι του (ποδαρικό) στο σπίτι μετά την είσοδο του νέου



χρόνου, πρέπει να είναι τυχερός για να φέρει τύχη στο σπίτι και να



πατήσει πρώτα με το δεξί του πόδι για να πάνε όλα δεξιά δηλαδή καλά.



Επίσης την ημέρα της Πρωτοχρονιάς μεταφέρουν νερό από τη βρύση στο



σπίτι και ο νοικοκύρης λέει: «Όπως τρέχει τούτο το νερό έτσι να τρέχουν



και τα καλά στο σπίτι μου».



Ακόμη ο νοικοκύρης μεταφέρει μια πέτρα στο σπίτι λέγοντας: «Όπως



είναι γερή τούτη η πέτρα έτσι να είναι γερό και το σπίτι μου». Σε



ορισμένα μέρη του Ηρακλείου, την πρωτοχρονιά συνηθίζεται η οικογένεια να



πηγαίνει στην εκκλησία. Μαζί τους παίρνουν μια εικόνα του σπιτιού, η



οποία αφού λειτουργηθεί θα κάνει το ποδαρικό στο σπίτι.



Την πρωτοχρονιά οι παππούδες και οι στενοί συγγενείς δίνουν στα



παιδιά την «καλή χέρα», δηλαδή κάποιο χρηματικό ποσόν. Έθιμο που



διατηρείται μέχρι και σήμερα.



Στο Ηράκλειο υπάρχει και το έθιμο της μπουγάτσας, όπου οι κάτοικοι



καταναλώνουν ανήμερα της Πρωτοχρονιάς μεγάλες ποσότητες μπουγάτσας,



θέλοντας να είναι γλυκιά η πρώτη τους γεύση. Μάλιστα σε όλους τους



δρόμου του Ηρακλείου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έχουν στηθεί



υπαίθριοι πάγκοι για την διανομή μπουγάτσας.



Via



www.adieX odos.gr






















from adieXodos.gr http://www.adiexodos.gr/2014/12/blog-post_966.html

via IFTTT

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου